Modern age: Why the 90’s sucked beyond belief (or: Thank you Liefeld!)

Begin jaren 90 werkten er verschillende populaire artiesten bij Marvel die ontevreden waren. Ze vonden het niet eerlijk dat alles dat zij bedachten het eigendom van Marvel bleef. Een aantal van deze artiesten bedacht een oplossing en ze vormden een nieuwe uitgeverij, Image comics. Bij Image comics bleef alles dat een artiest creëerde zijn of haar eigendom. Spawn van Tod McFarlane was het eerste grote succes. McFarlane was een zeer populaire tekenaar van Spider-man. Hij had een zeer unieke en herkenbare stijl waarbij hij Spider-man tekende in de meest bizarre gedraaide poses.

Hij was zo populair dat veel mensen de comics puur voor zijn tekeningen kochten. Dit was één van de redenen waarom Spawn in eerste instantie enorm succesvol was. De andere reden was dat het de jaren 90 waren en Image comics de fans precies gaven wat ze dachten te willen. Spawn was namelijk een zwarte (hoewel je dat niet zag omdat hij eigenlijk een ondood brandwondenslachtoffer was) bad-ass anti-held zonder scrupules, met enorme geweren en met ultra-geweldadige neigingen.

Eigenlijk was dat de strekking van de meeste characters in series van Image. Elke zichzelf respecterende Image serie had of het woord ‘blood’ (Bloodpool, Bloodstrike, Wolfblood, Youngblood) of ‘force’ (Strykeforce, Cyberforce, Freakforce) in de titel. Verder had je natuurlijk de geweldadige anti-helden nodig en die werden beter naarmate ze meer bionische ledematen hadden en ze grotere geweren hadden. De tekenaar Rob Liefeld (van onder andere Youngblood) was hier toch wel de onbetwiste meester in. Zijn creatie Cable was nog in zijn tijd bij Marvel maar was toen wel het summum van wat men later een Image-character zou noemen (hoewel het woord character misschien misleidend is aangezien dat nou juist precies is wat ze missen). Cable was zeer gewelddadig en deinsde er niet voor terug om zijn vijanden permanent uit de weg te ruimen, hij had niet alleen een bionische arm maar ook een bionisch oog (dat licht gaf in het donker, als je hem tenminste lang genoeg onder de lamp had gehouden) en hield nogal van reusachtige geweren.

Het ging dus allemaal om image. En omdat het bij Image om image ging was de art belangrijker dan het verhaal (welk verhaal?). Om meer te verkopen gebruikte ze dan ook voornamelijk trucs als alternate covers (Gen13 #1 had maarliefst 13 verschillende covers) en gimmick covers (embossed fold-out foil covers). De ‘completists’ onder de fans voelde de neurotische drang om alle versies van hun favoriete comics te bemachtigen (en vooral de ultra-zeldzame!) en de handelaren onder de fans zagen dat er geld te verdienen viel (door de juiste comics te kopen voor de originele prijs en die later te verkopen als ze veel waard waren).

De comic-industrie speelde hier hebberig op in. Vooral Image probeerden comics nog meer collectible te maken met hun alternate en gimmick covers maar vergaten daarbij de genadeloze marktwerking van vraag en aanbod. Ze creëerden comics in overvloed en schreeuwden steeds harder hoe zeldzaam en waardevol die wel niet zouden worden terwijl ze er steeds meer van gingen drukken. Dit kon natuurlijk nooit lang goed gaan en dat deed het dan ook niet. De markt stortte in; de verkoop kelderde, in Amerika moesten veel comic-stores sluiten, uitgeverijen moesten series cancelen en mensen ontslaan en in 1996 vroeg Marvel zelfs faillissement aan.

Uiteindelijk kwam het allemaal weer goed, hoewel de industrie de klap nog steeds niet helemaal te boven is gekomen. Die periode, ook wel the Dark Age of comics genoemd, boezemt de industrie nog steeds angst in…
En maar goed ook! Want als er ooit weer een tijd komt dat nummer 1 van CyberBloodStrikeForce 50 alternate covers heeft dan reis ik persoonlijk naar Amerika om Rob Liefeld daarvoor te bedanken d.m.v. enkele strategisch geplaatste messteken in het gezicht.

The face of the Dark Age of comics: Thank you Rob!

Bronze Age part 3: Why the 90’s sucked even more

De jaren 90 was een tijd van creatieve stilstand. Wat zeg ik? Creatieve achteruitgang! De uitgeverijen hadden duidelijk last van het vorm-boven-inhoud syndroom. Wat er werd geschreven was het creatieve equivalent van in de magnetron opgewarmd braaksel…van dat gallige braaksel, zonder de echte etensresten om het ‘bod’ te geven. Maar wel goed gepresenteerd. Op een bedje van eikenbladsla, gemarineerd in witte truffelolie met een garnering van gekonfijte steureitjes. Enfin, je snapt me wel.

De in gimmicks-gehulde clichés bevonden zich namelijk tussen foil-embossed, holographic variant edition, signed exclusive covers. En niet alleen nummer 400 van de Fantastic Four kreeg een speciale cover, maar ook #404 (nog een 4), #407 (de dood van Mr. Fantastic’s evil twin), #410 (een tiental) en #412 (1-jarige jubileum van #400).

Ik gebruik Fantastic Four als voorbeeld omdat het één van de zogenaamde flag-ship titels van Marvel is én omdat het een perfect voorbeeld is van de creatieve malaise van de jaren 90. Spider-man had de bizar slechte ‘clone saga’ (waar de lezers er achter kwamen dat ze sinds de jaren 70 eigenlijk de verhalen van een kloon hadden gelezen, I kid you not), X-Men kreeg een ongekend aantal spin-offs (zonder al te sterke uitgangspunten, zoals Joey van Friends eigenlijk)

Zoals X-Force (X-Men: boze pubers), Excalibur (X-Men: in Engeland), X-Men 2099 (X-Men: in 2099) en X-Factor (X-Men: bureaucraten) maar Fantastic Four gebruikte de meest doorzichtige strategie (glitter-covers) om de meest offensief slechte pulp te verkopen.

Vanaf #356 begon Tom DeFalco (niet geheel ontoevallig ook editor-in-chief bij Marvel) Fantatic Four te schrijven. Hij haalde de meest afgezaagde cliché-plots nog eens uit de archieven alsof het een Backstreet Boys nummer betrof dat nog een ‘this is the night, everythings gonna be alright’ en een ‘throw your hands in the air like you just don’t care’ nodig had.
Zo kreeg The Human Torch de ‘dark & brooding’ treatment na zijn gevecht met een evil twin. The Thing was al misvormd en sacherijnig en werd nu misvormd met een litteken en nog sacherijniger. The Invisible Woman kreeg een slechte persoonlijkheid en kleedde zich als gevolg sletteriger. Haar kind, Franklin werd ontvoerd naar een post-apocalyptische toekomst (is there any other?), groeide daar op en kwam terug als boze puber en zijn vader, Mister Fantastic kreeg de ultieme 90’s treatment…hij stierf samen met zijn aartsvijand Doctor Doom (what’s in a name?).

Human Torch: “Ik heb me tot nu toe ingehouden! Ik heb geprobeerd kalm te blijven! Maar dat mis nu afgelopen!”

The Thing: “Wat denk je?!”

Invisible Woman: “…”

Franklin: “Mijn speelgoed bestond uit een psionisch zwaard en een plasma-geweer.”

Mr. Fantastic & Doom: “Door je te vernietigen!”

Ironisch genoeg werden al deze standaard-plots teruggedraaid door het cliché van een cliché; het ultra-krachtige kleinkind van Mr. Fantastic en Invisible Woman uit de toekomst (Hyperstorm) [1] genas Thing’s litteken, bracht Mr. Fantastic terug, zorgde dat Franklin weer een klein kind werd [2] en genas Invisible Woman van haar slechtheid én sletterigheid waarmee Torch ook weer blij was.

Why the 90’s suck, exhibit B: Fantastic Four #356-414

Bronze age part 2: Why the 90’s sucked

Zoals te lezen was in de vorige post (wel opletten hoor!) werden de verhalen in the bronze age serieuzer. Jean Grey offerde zichzelf op in X-men (en kwam jaren later weer terug en stierf weer en kwam weer terug en stierf weer en….), Gwen Stacy (Spider-man’s toenmalige vriendin) brak haar nek en the Invisible Woman (die onzichtbare van Fantastic Four) kreeg een miskraam. De dood had haar intrede gedaan in comics. In eerste instantie gaf dit de verhalen een nieuwe spanning, niemand was immers meer veilig, maar later ging het mis.

Vanaf eind jaren 80 tot midden jaren 90 was moord en doodslag het middel om een comic populair te maken, dit dachten de makers tenminste. Uitgeverij DC kreeg het na Marvel ook door en in DC’s grootste verhalen van de jaren 90 werd Batman’s rug gebroken [1] (en trok een veel gewelddadigere man het kostuum aan), werd Robin bruut vermoord [2] (lezers konden via telefoon stemmen of ze hem al dan niet dood wilden, een meerderheid zei ja) en haalde de zogenaamde dood van Superman [3] zelfs het Amerikaanse nieuws.

Maar er werd niet alleen gemoord door de super-villains. Ook de helden zelf kregen een scherper randje. In de jaren 90 waren het vooral de anti-helden die populair waren. Characters zoals Wolverine en Punisher die de schurken respectievelijk liever het hoofd afhakten of afschoten. Om de verkoop te bevorderen kreeg Wolverine elke maand wel een gastrol in drie series en to top it all of kreeg Punisher zelfs zijn eigen serie. Wolverine was dan nog wel een nobele man die soms moeite had het beest in hem onder controle te houden maar Punisher was eigenlijk voornamelijk een tegenstander. Zijn shtick was dat hij maffiosi en bankrovers vermoorde en vocht met superhelden die het daar niet mee eens waren. Maar ineens was hij de hoofdrolspeler, de held. Dit was een perfect voorbeeld van de ‘grim-‘n-gritty’ hype

gone wrong. Hij was nu de tegenstander in zijn eigen serie! Had werkelijk niemand eraan gedacht dat de crux van zijn succes niet zou werken in een eigen serie?

Kennelijk niet, want het werd erger. Er was een punt waarop elke nieuwe held een antiheld was en elke bestaande held zijn baard en haren liet groeien en een lange regenjas aantrok. Een persoonlijkheid was niet echt nodig, zolang ze maar ‘dark and brooding’ (donker en broedend…een beetje zoals de Alien Queen) waren. Het schoolvoorbeeld hiervan is Gambit, een nieuwe X-man die in 1990 werd geïntroduceerd. Hij had de typische kenmerken van de antiheld;

-Moreel ambigu? Check (hij was een dief die van de rijken stal)
-Motor en sigaretten? Check (alleen Wolverine was stoerder, die had een Harley en sigaren)
-Lang haar en lange regenjas? Check
-Mysterieus verleden? Check (Alle 'coole' characters bleken hem met terugwerkende kracht te kennen)

Why the 90’s suck, exhibit A: Gambit

Bronze age part 1: Een Canadese, een Ierse en een Russische mutant stappen een bar binnen...

In de jaren 70 werd de Comics Code voor het eerst aangepast en werden niet-superhelden comics, waaronder veel horror-achtige comics populairder (zoals de recent verfilmde Ghost Rider en Man-Thing). De verhalen werden serieuzer en maatschappelijke problemen kwamen (op een niet-racistische manier) aan bod. Het werd wel ‘the bronze age’ of 'the modern age’ genoemd. In die tijd verscheen de eerste revampte X-men. Het eerste nummer van de originele X-men is uit 1962 maar de serie liep in the silver age minder goed dan de veel succesvollere Fantastic Four en Spider-man.

In 1975 begon een toen nog onbekende schrijver (Chris Claremont) met een nieuw team van X-men. Het team was van een haast belachelijk etnisch correcte samenstelling. Het originele, compleet Amerikaanse team werd vervangen door een Canadees, een Ier, een Japanner, een Duitser, een Rus, een Afrikaanse en een ‘native American’. Eén Amerikaan mocht blijven, wel als leider uiteraard.

De nieuwe X-men zou nog jarenlang de bestverkopende comic blijken en ‘The Dark Phoenix Saga’ (Jean Grey wordt gecorrumpeerd door haar kracht, de comic is anders dan de film) en ‘Days of Future Past’ (waarin de X-men een donkere toekomst te zien krijgen) worden tot enkele van de beste superhelden verhalen gerekend.